De 40-dagentijd

Op 3 maart a.s. begint de 40-dagentijd. Op de site debijbel.nl (van het NBG, Nederlands Bijbelgenootschap) las ik dit artikel dat ik graag met u deel. Het is geschreven door Roelien Smit, bijbelwetenschapper en vertaler bij het Nederlands Bijbelgenootschap.

‘Veertig!

Het getal veertig

Als je om je heen kijkt, kom je het getal veertig vaker tegen dan je misschien zou denken. Zo begint woensdag 3 maart de veertigdagentijd. We kennen de uitdrukking ‘Het leven begint bij veertig’, en met de trein kun je met veertig procent korting reizen. Maar veertig is ook een heel bijbels getal.

Veertig en de Bijbel

In de Bijbel komt het getal veertig regelmatig voor. Voor het eerst in het verhaal over de regen die valt nadat Noach een ark bouwt: ‘Veertig dagen en veertig nachten lang zou het op de aarde stortregenen’ (Genesis 7:12). Maar dat is niet de enige keer. Mozes blijft veertig dagen op de berg Sinaï waar hij de tien geboden kreeg van God (Exodus 24:18). Het volk van Israël reist veertig jaar door de woestijn nadat God hen bevrijd heeft uit de slavernij in Egypte (bijvoorbeeld Numeri 32:13).

De reus Goliath daagt de Israëlieten veertig dagen lang uit voordat David hem uiteindelijk doodt met zijn slinger en steen (1 Samuel 17:16). Jona zegt tegen de inwoners van Ninevé dat God over veertig dagen de stad gaat verwoesten (Jona 3:4). Drie van de belangrijkste koningen van Israël en Juda (David, Salomo en Joas) hebben elk veertig jaar geregeerd (2 Samuel 5:4; 1 Koningen 11:42; 2 Koningen 12:2).

Inkeer of voorbereiding

In de Bijbel heeft het getal veertig een speciale betekenis. In alle bovengenoemde verhalen wordt de periode van veertig dagen of jaren gebruikt voor inkeer of voorbereiding. Mensen bereiden zich ergens op voor, zoals het volk van Israël dat opnieuw mag beginnen in Kanaän na de slavernij. De inwoners van Nineve zorgen ervoor dat ze anders gaan leven zodat God terugkomt op zijn plan. En de regeringsperiodes van koning David, Salomo en Joas brachten veel goeds voor Israël. Veertig staat in al deze verhalen dus voor een bijzondere periode, waarin ruimte wordt gemaakt voor iets nieuws.

Als Jezus veertig dagen vast in de woestijn bereidt hij zich ook voor: binnenkort begint zijn openbare optreden (Mattheüs 4:2). Hier komt ‘onze’ veertigdagentijd vandaan. Zoals Jezus zich voorbereidde op alles wat hij zou gaan doen, zo kunnen wij ons voorbereiden op het lijden van Jezus, zijn dood en zijn opstanding. We kunnen stilstaan bij het lijden van Jezus, maar ook bij het lijden van mensen om ons heen: dichtbij en ver weg. We bereiden ons voor door stil te worden, tijd te nemen om ons te bezinnen, en ons te richten op wat zal komen. Veel mensen vasten ook gedurende deze periode’. Tot zover dit artikel.

Ontstaan

Het is niet erg duidelijk hoe in de vroeg-christelijke kerk de Veertigdagentijd is ontstaan. In ieder geval de eerste drie eeuwen hebben verschillende praktijken naast elkaar bestaan. Alle nadruk lag op het vasten. Sommigen deden dat één dag, anderen twee dagen en weer anderen 40 uur voor Pasen. Pas vanaf ongeveer het jaar 325 komt de Veertigdagentijd als eigen periode expliciet voor in geschriften uit de vroege kerk.

Vanaf de vierde eeuw ontwikkelt deze voorbereidingstijd op Pasen zich ook tot een periode waarin catechumenen (doop-leerlingen) zich intensief voorbereidden op de doop die met Pasen werd bediend.

In onze gemeente

Evenals voorgaande jaren zal er vanaf woensdag 20 maart een avondgebed zijn. Om 19.30u tot uiterlijk 20.00u. Het is naast de vieringen op zondag een moment van bezinning middenin de week. Een moment om stil te worden en onze gedachten te richten op God. In het bijzonder op de weg van lijden die Jezus gegaan is. Het thema is ‘geraakt door een lied’. We beginnen met het zingen van een psalm, daarna een lezing uit het lijdensevangelie zoals dat verwoord is door Lukas. Na een moment van stilte zal degene die de leiding heeft een zelf gekozen lied met ons delen. We sluiten af met een gebed om zegen.

In de kerkdienst lezen we verder uit het Lukasevangelie. Maar in deze 40-dagentijd wel die gedeelten die de laatste dagen van Jezus’ leven vertellen.

De Kindernevendienst gaat op weg naar Pasen d.m.v. een project. Het thema is ‘God kiest, God redt… kies jij ook?’. De focus is op de leerlingen van Jezus. Jezus vertelt hen en anderen over de weg die Hij wil en moet gaan. Over wat er gaat komen. Maar de discipelen lijken Jezus’ keuzes niet te begrijpen.

Voor wie persoonlijke bezinning zoekt of als gezin zijn er verschillende 40-dagen kalenders uitgebracht.

1. ‘Een nieuw begin’ is 40-dagenkalender uitgebracht door de Prot. Kerk. In een woord vooraf lezen we: De Veertigdagentijd is een tijd van bezinning en inkeer. Een goed moment om een nieuw begin te maken. Veel christenen gebruiken de Veertigdagentijd om te bidden en te vaten. Deze kalender helpt daarbij, door elke dag een moment van bezinning te geven. En u suggesties te doen om te vasten. De kalender is gratis te bestellen via https://www.protestantsekerk.nl/veertigdagentijdkalender
2. Het Ned. Bijbelgenootschap geeft uit ’40 dagen | 40 vragen. Op weg naar Pasen’. Het is een boekje met leesplan met overdenkingen, bezinningsvragen en leuke doe-opdrachten. In 40 dagen lees je het hele Johannes-evangelie en sta je elke dag even stil bij vragen als Wie is hij? Wie ben ik? Wat betekent het geloof voor mij? Gratis te bestellen via https://www.bijbelgenootschap.nl/
3. Tear komt dit jaar ook weer met een 40-dagen kalender. Tear is een organisatie die mensen helpt zelf op te staan uit armoede en onrecht. Het thema van de kalender is ‘vieren’ met voor iedere dag in de veertigdagentijd een bijbelse overdenking, weetjes én tips over hoe je een eerlijke en bewuste leefstijl in de praktijk brengt. De allerlaatste viering die Jezus met zijn leerlingen had vormt de basis van deze kalender. De kalender is te bestellen via https://kalender.tear.nl/#bestellen en kost €3,95 per stuk.
4. Met kinderen op weg naar Pasen. Hoe vertel je aan kinderen over Jezus’ lijden, sterven en opstanding? Het is een wonderlijk, mooi maar deels ook een moeilijk verhaal. Een dagboek helpt, zoals het gezinsdagboek ‘Op weg naar Pasen’. Dit dagboek is geschikt voor gezinnen met kinderen in de basisschoolleeftijd, waar tijd vaak schaars is. De inhoud is ontleend aan de Samenleesbijbel, die veel gezinnen met plezier gebruiken. Je leest in dit dagboek de gebeurtenissen vanaf Palmpasen uit het Lucas-evangelie. De vragen die er bij staan helpen je als ouders om met je kind in gesprek te komen. Doe-opdrachten zorgen dat de kinderen het verhaal beter begrijpen. Al doende leef je als gezin bewust toe naar het paasfeest. ‘Op weg naar Pasen’ is voor € 2,95 verkrijgbaar bij de christelijke boekhandel en via shop.bijbelgenootschap.nl.

Ds. Johan Breure